Kalsit

Kalsit bir mineral adı olup karbonatlı kayaçları oluşturan bu mineralin kimyasal yapısı CaCO3’dır. Çeşitli şekillerde kristal halde bulunan (rombaeder, skalenoeder şeklinde kristallenir) camsı parlaklıkta, renksiz saydam yapıdadır. Kolay öğütülür ve beyaz renkli bir toz elde edilir. Sertliği Moh’s skalasına göre 3, yoğunluğu ise 2,6-2.7 aralığındadır. Ülkemizde kalsit adı ile üretilen mineral, karbonatlı kayaçların (kireçtaşı, mermer, tebeşir) ana mineralidir. Bu formasyonlar;

• Kireçtaşları (Metamorfizma geçirmemiş): Birincil kayaçlardan beyaz renkli olanları Fransa, Mısır gibi ülkelerde öğütülerek değerlendirilir.
• Mermerler: Kireçtaşlarının metaforfizmayla yeniden kristalleşmesi ile oluşur. Ülkemizde mermer olarak yapı sektöründe ve beyaz renkli ve iri kristalli olanları bu rapora konu olan mikronize dolgu sanayiinde kullanılır.
• Kristal kalsitler: Kireçtaşı formasyonu arasında çatlak dolgularında saf saydam kristaller şeklinde oluşur. Genellikle ticari olarak üretim yapılamamaktadır.
• Tebeşir: Organik fosiller olup İngiltere’de, Fransa’da ve Avrupa’nın bazı yörelerinde bulunur. Beyazlık derecesi 87-88 civarında olup öğütülmesi kolaydır. Fakat ülkemizde üretimi yapılmamaktadır.

Dünyada ticari olarak üretilen kalsit (kalsiyum karbonat) oluşumları,

• Beyaz renkli kalkerler
• Beyaz renkli, saf kireçtaşları
• İri kristalli mermerler (Türkiye’de üretilen)
• Beyaz tebeşir oluşumları

olmaktadır. Bunların içerisinde beyazlığı en yüksek olanlar iri kristalli mermerlerdir. Ancak öğütmede kullanılan enerji diğerlerine göre daha fazladır. Çanakkale Karabiga Bölgesi, Türkiye’de mevcut en iri kristalli kalsit oluşumlarından biridir. Granit kontağında oluşan kalsit yatakları yüksek beyazlıktadır ve öğütülmesi kolaydır, fakat Ege Bölgesi ve Niğde’de bulunan oluşumlara göre beyazlığı daha düşüktür. Bayramiç, Biga, Ezine’de mermer yatakları bulunmaktadır. Balıkesir Erdek ve Manyas’da çok zengin iri kristalli mermer yatakları ve ocakları bulunmaktadır. Trakya’da Yıldız dağları, Bursa Orhaneli’nde mermer ve Dolomitik mermer yatakları bulunmaktadır. Bursa Orhangazi, Keles, İnegöl zengin mermer yataklarına sahiptir, fakat üretim çok küçük çapta yapılmaktadır. İzmir Tire, Gölmarmara, Akhisar, Torbalı mermer yatakları bulunmaktadır. Beyazlık derecesi daha önce belirtilenlerden daha düşüktür. Muğla Yatağan ve Kavaklıdere Bölgesi kristal yapısı daha küçük fakat kimyasal yapısı daha saf, öğütülebilirliği kolay çok zengin mermer yataklarına sahiptir ve beyazlığı çok yüksektir. Niğde Bölgesi çok zengin rezerve sahiptir ve buradaki kalsit yatakları Türkiye’deki en beyaz oluşumlardır. Bu bölgede çok hızlı bir şekilde üretim artışı yapan kalsit ocakları bulunmaktadır. Günümüzde birçok üretici Niğde Bölgesi’ndeki bu ocaklardan hammadde temin etmektedir. Son yıllarda bu nedenle Niğde’de yatırımlar çok ciddi bir artış göstermiştir. Yukarıda belirtilen bölgeler, rezervi 10 milyonlarca tonla ifade edilebilen çok zengin rezerve sahip bölgelerdir. Bunların dışında Anadolu’nun hemen her bölgesinde henüz üretim ve rezerv tespiti yapılmayan kalsit oluşumlarına rastlamak mümkündür. Bilinen rezervlerin toplamı yüz milyonlarca ton ile ifade edilebilir. Dikkati çeken en önemli noktalar Türkiye’deki rezervlerde;

• CaCO3 yüzdesi yüksektir.
• Silis, demir ve magnezyum gibi safsızlıkları çok düşük orandadır.
• Öğütüldükten sonraki beyazlık derecesi çok yüksektir.
• Cevherde beyazlık derecesinin yüksekliği boyada ve plastikte titanyum dioksit ve kağıtta optik beyazlatıcı tasarrufu sağladığı için daima tercih edilmektedir.

Mikronize boyutlarda kuru veya yaş sistemde öğütülmüş kalsitler;

• Kağıt sektörü
• Boya sektörü
• Plastik ve kablo sektörü
• İnşaat sektöründe sıva, macun, derz dolgusu, alçı üretimi
• Yapıştırıcılar
• Gıda sektörü (Türkiye’de henüz gelişmemiştir.)
• Seramik sektörü (60-100 mikron boyutu)
• Halı tabanı, yer muşambası sektörü
• İlaç sektörü
• Kömür santrallerinde hava kirliliğini önlemek için kullanılmaktadırlar.